ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ – Ξανά τζαμί η «Μεγάλη Εκκλησία» ύστερα από 85 χρόνια
Την περασμένη Παρασκευή, 10 Ιουλίου 2020 ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διέταξε την μετατροπή της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί, παρά τις εκτεταμένες διεθνείς προειδοποιήσεις. Η απόφαση δέχεται επικρίσεις και διαμαρτυρίες από όλον τον κόσμο σε καθημερινή βάση.
Η Αγία Σοφία, ο μεγαλύτερος χριστιανικός ναός του Βυζαντίου αλλά και παγκοσμίως εγκαινιάστηκε το 563 μ. Χ. και για εννέα αιώνες αποτελούσε το κέντρο της ορθόδοξης εκκλησίας. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 μετατράπηκε σε ισλαμικό τέμενος, ενώ το 1934 επί Κεμάλ Ατατούρκ σε μουσείο, καθεστώς το οποίο διατήρησε έως την προηγούμενη εβδομάδα. Το 1985 εντάχθηκε στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί ήταν παλιό όνειρο τον ισλαμιστών της Τουρκίας. Οι χριστιανικές τοιχογραφίες κατά τη διάρκεια της μουσουλμανικής προσευχής ενδέχεται να καλύπτονται με ειδικές κουρτίνες και άλλους υψηλής τεχνολογίας τρόπους. Ο Τούρκος πρόεδρος δηλώνει ότι παρά την αλλαγή του καθεστώτος του το κτίριο – ως κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας – παραμένει ανοιχτή σε όλους, μουσουλμάνους και μη.
Ενώ το τουρκικό κράτος θεωρεί το ζήτημα της Αγίας Σοφίας εσωτερική της υπόθεση, η απόφαση δέχεται σφοδρές αντιδράσεις από την παγκόσμια πολιτική σκηνή. Εξέφρασαν την απογοήτευσή τους μ. ά. το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ρωσία και οι ΗΠΑ, παρ’ όλα αυτά όμως δεν αναμένεται να επιβληθούν σοβαρά μέτρα κατά της Τουρκίας. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας προειδοποιεί, ότι πρέπει να αποφευχθεί το ζήτημα της Αγίας Σοφίας να θεωρηθεί ζήτημα ελληνοτουρκικό. Οι ηγέτες των ορθοδόξων εκκλησιών (όπως μ.ά. των Πατριαρχείων της Κων/πολης, της Ρωσίας, της Ρουμανίας, της Κύπρου ή της Γεωργίας) διαμαρτυρήθηκαν για την εν λόγω απόφαση, ενώ ο Πάπας Φραγκίσκος δήλωσε «πολύ πονεμένος» για την Αγία Σοφία. Ο Πατριάρχης των Αρμενίων στην Τουρκία όμως τάχθηκε στο πλευρό της Άγκυρας διότι όπως ομολογεί είναι προτιμότερο η Μεγάλη Εκκλησία να παραμείνει χώρος λατρείας και για τις δύο θρησκείες. Δίνει μια πρόσθετη χροιά στην κατάσταση αυτή και το γεγονός, ότι εκτός από κοσμικές οργανώσεις της Τουρκίας η απόφαση κατακρίνεται και από πολλές παγκόσμιες ισλαμιστικές οργανώσεις, όντας αντίθετη με την ανεκτικότητα του Ισλάμ.
Σύμφωνα με τα κυριότερα ελληνικά και παγκόσμια ΜΜΕ πίσω από την υπόθεση της Αγίας Σοφίας κρύβονται περισσότερα από απλό θρησκευτικό σοβινισμό. Οι επίσημες επισκοπήσεις δείχνουν, το 55% των Τούρκων πολιτών πιστεύει στην ύπαρξη πολιτικής σκοπιμότητας, και ο πρόεδρος Ερντογάν προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από την κρίσιμη κατάσταση στα σύνορα της χώρας.
Βουδαπέστη, 15 Ιουλίου 2020
Προς: Πρωθυπουργείο της Ουγγαρίας
Υπ’ όψη: κ. Ζολτ Σέμιεν
Αναπληρωτή Πρωθυπουργού, Υπεύθυνου εθνικής πολιτικής, εκκλησιαστικών ζητημάτων και εθνοτήτων
Αξιότιμε κύριε Αναπληρωτή Πρωθυπουργέ,
Όπως είναι ευρέως γνωστό, στις 10 Ιουλίου 2020 ο Πρόεδρος της Τούρκικης Δημοκρατίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διέταξε τη μετατροπή του καθεδρικού Ι. Ν. Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης σε τζαμί, ο οποίος από το 1934 λειτουργούσε ως μουσείο.
Ως Εκπρόσωπος των Ελλήνων στο ουγγρικό κοινοβούλιο θεωρώ καθήκον μου να εκφράσω την διαμαρτυρία της κοινότητάς μου κατά της απόφασης του Τούρκου Προέδρου. Ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας αποτελεί σύμβολο του ανατολικού χριστιανισμού, παρά το γεγονός ότι από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και το 1934 λειτουργούσε ως τζαμί. Το κτίριο το 1985 εντάχθηκε στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, και αποτελεί μέρος προσκυνήματος του Χριστιανισμού. Η απόφαση του Τούρκου Προέδρου συνιστά κατάφωρη επίθεση κατά του Χριστιανικού κόσμου και των ευρωπαϊκών αξιών, και φέρει λυπηρό μήνυμα προς τον απανταχού Ελληνισμό.
Αναφορικά με την Ουγγαρία, αξίζει να τονιστεί η εξέχουσα θέση που καταλαμβάνει στην παγκόσμια κληρονομιά το ψηφιδωτό του καθεδρικού ναού Αγίας Σοφίας που παριστάνει την Αυτοκράτειρα Αγία Ειρήνη (Πιρόσκα), κόρη του Ούγγρου βασιλέα Αγίου Λαδίσλαου (László), και τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Β’ να προσκυνούν την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα.
Eκ μέρους των Ελλήνων της Ουγγαρίας θα σας παρακαλούσα θερμά, αντλώντας δύναμη και από τη διαμαρτυρία της κοινότητάς μας να εκπροσωπήσετε τα συμφέροντά μας και στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Mε ευγνωμοσύνη και εκτίμηση,
Αθανάσιος Σιάνος
Εκπρόσωπος της Ελληνικής Εθνότητας στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο
(Παρόμοιο γράμμα έστειλε ο κ. Σιάνος στον Υφυπουργό, κ. Miklós Soltész, Υπεύθυνο για τις εθνότητες και τα εκκλησιαστικά ζητημάτα, όπως και στον Ευρωβουλευτή κ. György Hölvényi.
O Aναπληρωτής Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, κ. Zsolt Semjén ενημέρωσε τον κ. Σιάνο, πως ήδη εξέφρασε την αλληλεγγύη του προς τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Επίσης και ο κ. György Hölvényi υπέγραψε την επιστολή του αντιπροέδρου της Κ.Ο. του ΕΛΚ Βαγγέλη Μεϊμαράκη και Ελλήνων ευρωβουλευτών της ΝΔ για την Αγία Σοφία στην οποία επισημαίνεται ότι «η εργαλειοποίηση της Αγιάς Σοφιάς από την Τουρκική Κυβέρνηση με σκοπό να ασκήσει πίεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στρέφεται εναντίον της διαθρησκευτικότητας και αποδεικνύει έμπρακτα ότι η Τουρκική κυβέρνηση παραβιάζει κατάφορα το Διεθνές Δίκαιο και τις Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες».)
